مَلایر شهری در غرب ایران است. این شهر مرکز شهرستان ملایر و در جنوب شرقی استان همدان واقع شده است. ملایر از ترکیب دو واژه «مال» و «آیر» تشکیل شده که به معنی سرزمین آتش یا سرزمین آریایی‌ها است. قدمت سکونت در محل کنونی ملایر به تمدن ایلام بازمی‌گردد. پس از ایلامی‌ها، مادها در ملایر ساکن شدند. مردم ملایر به گویش ملایری تکلم میکنند.
ملایر دارای ۳ میلیون و ۱۱۴ هزار متر مربع پارک است که شامل ۴۰ پارک شهری، ۴ پارک جنگی و یک پارک قدیمی به نام پارک سیفیه است. سرانه فضای سبز در ملایر بیش از ۱۹ متر مربع است. از جمله آثار دیدنی در ملایر میتوان به شهر زیرزمینی دوره اشکانیان، پروژه مینی ورد، بام ملایر و دریاچه کوثر اشاره کرد.
در ادامه با تصاویر زیبایی از شهر ملایر همراه ما باشید.
پارک سیفیه قدیمی ترین پارک کشور است که در سال ۱۳۰۴ ه. ق توسط سیف الدوله (نوه فتحعلی شاه) در زمان حکومتش بر ولایت ملایر بعنوان پارک به مردم تقدیم شد و قبل از آن باغ شخصی خاندان سلطنتی در ملایر بود که برای تفریحاتشان از آن استفاده می کردند. این بوستان در شمال شرقی ملایر و در دامنه کوه گرمه قرار گرفته و در مساحتی در حدود ۱۰ هکتار بنا شده است. این بوستان دارای درختان چنار کهنسال برای ایجاد سایه، حوضچه ها و آبنما و جنگل مصنوعی بر روی تپه ها است.این بوستان که جزو اولین تفریگاههای سنتی ایران زمین است توسط مهندسین ایتالیایی طراحی و ساخته شده است. بوستان سیفیه دارای دو استخر و مسجدی است که توسط سیف الدوله احداث شده است و ساختمانی که ظاهرأ محل سکونت بانی آن بوده است. این پارک به شکلهای صلیبی وبیضی ساخته شده است و آب مورد نیاز آن از طریق احداث قناتی در ۸ کیلومتری زرک توسط مقنیان یزدی از کوههای اطراف به محوطه پارک انتقال یافت. مجموعه پارک و مقبره سیف الدوله تحت عنوان باغ ایرانی در تاریخ ۲۲/۵/۸۴ به شماره ۱۳۳۵۸ در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است.
بعنوان بزرگترین طرح تفریحی و توریستی استان همدان و غرب کشور شناخته شده است. این پروژه بزرگ در 460 هکتار به طول 5/12 کیلومتر و عرض متوسط 80 متر مربع بعنوان کمربند سبز ملایر و دهکده توریستی استان همدان در حال ساخت می باشد. این طرح در کنار باغ تاریخی سیفیه و مقبره سیف الدوله قرار گرفته که بر اهمیت و زیبایی آن می افزاید.
مینی ورد ملایر چهارمین "مینی‌ورد" جهان است که پس از کشورهای بلژیک، ژاپن و چین در ایران و در شهرستان ملایر ساخته می‌شود. در این پروژه 138 اثر تاریخی ملی و جهانی در مقیاس یک دهم ساخته می‌شود که 15 اثر از این تعداد، از آثار تاریخی جهان هستند. از جمله این بناها برج ایفل، اهرام ثلاثه و تاج محل هندوستان، معبد پارتنون، برج پیزا، تخت‌جمشید، حافظیه، برج آزادی، آرامگاه باباطاهر و بسیاری دیگر از آثار تاریخی ملی را میتوان نام برد. مکان ساخت مینی‌ورد ملایر در انتهای پارک کوهسار شهرستان ملایر است.
مجموعه تفریحی دریاچه کوثر
ارگ باستانی نوشیجان
بنای تاریخی نوشیجان در حدود ۲۰ کیلومتری شمال غرب ملایر بر فراز تپه‌ای طبیعی به ارتفاع تقریبی ۳۷ متر قرار گرفته است.این اثر که ابتدا به صورت تپه‌ای باستانی بود از سال ۱۳۴۶ مورد کاوشهای باستان‌شناسی قرار گرفت. سازه های مختصر دو دوره پارتی و هخامنشی این تپه باستانی پس از مطالعات کافی برداشته شد و آثار اصلی که شامل دژ و معبد وتالار ستوندار از اوایل دوره مادها است پابرجاست. عناصر این مجموعه ازنخستین الگوهای معماری ایرانی در فلات ایران است. این اثر در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۴۶ با شمارهٔ ثبت ۷۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
یخچال میرفتاح
یخچال میرفتاح از آثار دوره قاجاریه در شهر ملایر است که توسط شخصی به نام میرفتاح ساخته شده است. این بنا به شکل گنبد بوده و از آجر ساخته شده است و در مسیر بلوار ملایر به بروجرد قرار دارد.
ارتفاع بنا از کف تا گنبد 12 متر و از سطح تا منبع ذخیره یخ 4 متر است. این یخچال دارای دو ورودی میباشد. یکی به شکل دهلیز بوده که مخصوص ریزش و تخلیه یخ و دیگری که محل رفت و آمد بوده است، با پلکانی به قسمت انتهایی یخدان و محل برداشت یخ منتهی می‌شود. ضخامت دیوارهای گنبد در قسمت تحتانی 92 سانتی‌متر و در بالا به سه ردیف آجر 20 سانتی‌متری میرسد. تنها عامل تزئینی بنا دو ردیف آجرکاری است که به شکل کمربندی و به ضخامت 220 سانتی‌متر، داخل بنا را پوشانده است. در قسمت بیرونی و داخلی یخدان دو ردیف خشت به کار رفته است که نقش عایق را داشته و در فصل تابستان مانع از نفوذ گرما و ذوب شدن یخ‌ها میشده است. در حال حاضر برخی از قسمت‌های این بنا تخریب شده است.
برج آجرى که قدمت آن به 700 سال میرسد در چهار طبقه و مجموعأ داراى ارتفاعى در حدود 16 متر است برج به شکل مخروط ساخته شده است که قطر میانى آن در طبقه سوم حدود 5/2 متر میباشد جبهه ى داخى و اصلى برج از خشت خام و جبهه بیرونى آن از آجر هاى قرمز رنگ به ابعاد مختلف چهار گوش استفاده شده است.
آثار زیر زمینی سامن در سال ۱۳۸۴ بطور اتفاقی بر اثر اقدامات عمرانی کشف شد. مجموعه در بستری از سنگ گرانیت به صورت دستکند ایجاد شده و تماما در زیر معابر و منازل ساختمانهای اداری واقع است و طی اقدام پژوهشی در هشت کارگاه از مجموعه انجام شده که دستاوردهای بسیار ارزشمندی داشته است. مجموعه شامل بیش از ۵۰ فضای کوچک و بزرگ است که با راهروهای متعددی به هم ارتباط دارند و در عمقهای متغیر ۳ الی ۶ متری از سطح زمین قرار دارند. یکی از ویژگی های این مجموعه وجود تدفینها و بقایای انسانی متعدد موجود در کف فضاها است. تدفین در مجموعه احتمالا به کاربری دور دوم مجموعه بر می گردد. این امر نشان دهنده این است که مجموعه طی یک دوره زمانی نسبتاً طولانی به عنوان مکانی مختص تدفین استفاده شده است. تدفین در دوره اشکانی به منظور ممانعت از آلوده نمودن چهار عنصر مقدس (آب، باد، خاک و آتش) در تابوتهای سنگی و سفالی – گوردخمه ها گور خمره ها و یا مکانهایی که ارتباط مستقیم با این عناصر نداشته باشد انجام می شده است.
با توجه به بررسی ها و مطالعات باستان شناسی صورت گرفته میتوان سه مرحله استقرار و استفاده را در مجموعه عنوان نمود. اولین مرحله که به فلسفه ایجاد مجموعه بر میگردد بنا به شواهد موجود به نوعی کاربری اعتقادی بر میگردد. در مرحله دوم که احتمالا مربوط به دوره اشکانی است از مجموعه به عنوان گوردخمه استفاده شده است. در مراحل بعد از مجموعه به عنوان پناهگاه برای مواقع اضطرار استفاده شده و این کار بری در تمام دوره های اسلامی از اوایل اسلام تا دوره قاجار به طور متناوب تداوم داشته است. این مجموعه طی شماره ۲۴۶۲۲ به تاریخ ۸۷/۱/۲۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
موزه مردم شناسی ملایر
خانه لطفعلیان
کوچه باغ های روستای پری
جشنواره شیره پزی روستای مانیزان
سردکوه و گرم کوه
پارک چمران، 1353
پارک سیفیه، 1353، فواره طبیعی
محسن مظهری (www.malayer.aminus3.com)
محمود ونائی
محمد